Чӑваш литературин классикӗ Константин Иванов ҫуралнӑ кунне тата ҫӗнӗ чӑваш ҫырулӑхне туса хунӑранпа 150 ҫул ҫитнине халалласа ҫу уйӑхӗн 17-31-мӗшӗсенче Чӑваш Республикин Вӗренӳ институчӗ «Ҫакӑ ҫутӑ тӗнчере …» акци ирттерет.
Акци тӗллевӗ: чӑваш чӗлхине упраса хӑварасси, аталантарасси, халӑх хушшинче сарасси. Акцие чӑвашла пӗлекен кирек кам та хутшӑнма пултарать.
Акцие хутшӑнакансен К.В. Иванов хайлавӗсене е вӗсен сыпӑкӗсене вуласа видео ҫине ӳкерсе илмелле те #ҫакӑҫутӑтӗнчере хештегпа «Контактра» хутшӑну тетелӗнчи «Чӑваш чӗлхи – чӗкеҫ чӗлхи» ушкӑна (https://vk.com/club201526545) вырнаҫтармалла.
Чӑваш Республикин Вӗренӳ институтӗнче ыйтса пӗлмелли телефон номерне те кӑтартнӑ: (8352) 58-47-19 (этнокультура вӗренӗвӗн кафедри).
«Пӗтӗм чӑваш диктанчӗ» акцие кӑҫал та ирттерӗҫ. Вӑл 2021 ҫулхи ака уйӑхӗн 30-мӗшӗнче чӑвашсем пурӑнакан пӗтӗм хулапа ялта иртмелле.
Чӑваш Республикин Вӗренӳ институчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, акцин тӗп тӗллевӗ – чӑваш чӗлхин пӗлтерӗшне, сумӗпе хисепне ӳстересси. Задачисем ҫаксем тесе палӑртнӑ: тӗнчере тӑван кӗтесрен, тӑван ҫӗртен, тӑван чӗлхерен, тӑван халӑхран хакли нимӗн те ҫуккине тепӗр хут аса илтересси; чӑвашла ҫырма пӗлнине тӗрӗслесси; чӑвашла пӗлекен кашни ҫынна хӑй тӗрӗс ҫырма пултарнине тӗрӗслеме май туса парасси.
Акцие Чӑваш чӗлхи кунне тата ҫӗнӗ чӑваш ҫырулӑхне туса хунӑранпа 150 ҫул ҫитнине халаллӗҫ.
ЧР Вӗрентӳ институчӗн ректорӗ пулнӑ Елизавета Казакова пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Вӑл 61 ҫулта пулнӑ.
Елизавета Васльевна пурнӑҫне вӗрентӗве халалланӑ. Малтан вӑл вӗрентекенре ӗҫленӗ, унтан шкул директорӗн ҫумӗ пулнӑ. Кун хыҫҫӑн квалификацие ӳстерекен тытӑма ӗҫлеме куҫнӑ, республика валли управлени кадрӗсем хатӗрленӗ.
Пӗр ҫул вӑл Вӗренӳ министерствинче министр ҫумӗнче ӗҫленӗ. Ун хыҫҫӑн Вӗренӳ инситутнех таврӑннӑ, пенсие тухичченех ректор пулнӑ. Вӑл – ЧР тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ. Унӑн педагогика ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗн степенӗ пур.
Елизавета Казаковӑпа ыран 8.30-100 сехетсенче сыв пуллашӗҫ: Шупашкар урамӗ, Граждан урамӗ, 19-мӗш ҫурт.
Чӑваш Республикин Вӗренӳ институтӗнче «Ҫамрӑк ертӳҫӗсен азбуки» проекта савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ.
Мероприятире сӑмах каланӑ Вӗренӳ институчӗн ректорӗ Юрий Исаев палӑртнӑ тӑрӑх, ку проект питех те кирлӗ тата пӗлтерӗшлӗ. Ҫӗнӗлӗх ертсе пыракан должноҫре ҫулталӑкран сахалтарах тӑрӑшакансене ӗҫе хӑнӑхма пулӑшӗ.
Тин ҫеҫ пуҫлӑх тилхепине тытнисене пуян опытлӑ наставниксем пулӑшӗҫ. Вӗсем: Шупашкарти 59-мӗш шкул директорӗ Ольга Курмаева, 4-мӗш лицей директорӗ Наталия Коновалова, 49-мӗш вӑтам шкул директорӗ Герман Ильин, 64-мӗш вӑтам шкул директорӗ Наталья Зотова, 203-мӗш ача пахчин заведующийӗ Вероника Хаялутдинова, 11-мӗш ача пахчин заведующийӗ Марина Осина, 106-мӗш ача пахчин заведующийӗ Луиза Григорьева, 182-мӗш ача пахчин заведующийӗ Ирина Одерякова.
Проекта хутшӑнакан 24 директорпа 19 заведующи валли ӑсталӑх сахечӗсем, тренингсем, ӗҫлӗ вӑйӑсем, стажировкӑсем тата ытти мероприяти ирттерӗҫ. «Ҫамрӑк ертӳҫӗ азбуки» кӑҫалхи вӗренӳ ҫулӗн вӗҫӗнче вӗҫленмелле.
Кӑҫалхи вӗренӳ ҫулӗнче шкулсем В.П. Станьял, Е.А. Майков, О.А. Вишнева, Г.Л. Никифоров ҫырса-пухса хатӗрленӗ «Тӑван литература, 9 класс» вӗренӳпе вулав кӗнекипе пуянланнӑ.
Чӑваш Республикин Вӗренӳ институтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх. вӗренӳпе вулав кӗнекин авторӗсем тӑххӑрмӗш класра чӑваш халӑхӗн сӑмах вӗҫҫӗн ҫӳрекен паха хайлавӗсене, ҫыруллӑ литература аталанӗвне авалхи тӗрӗк тапхӑрӗнчен пуҫласа XXI ӗмӗр пуҫламӑшӗ таран вӗрентме палӑртнӑ. Чӑваш литератури аталанӑвне истори тапхӑрӗсем ҫине таянса ӑнлантарнӑ.
Вӗренӳпе вулав кӗнекинче 8 пай. Унта «XX ӗмӗрти литература» пай тӗп вырӑн йышӑнать. «XXI ӗмӗр пуҫламӑшӗнчи литература» пайӗнче паянхи пурнӑҫ ыйтӑвӗсене хускатакан ҫыравҫӑсен – А. Хмыт, В Туркай, М Карягина – хайлавӗсене кӗртнӗ.
Чӑваш Республикин Вӗренӳ институчӗ Шупашкар хулин хавшак сывлӑхлӑ ачасене пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан 2-мӗш шкулӗпе пӗрле «Хавшак сывлӑхлӑ ачасене чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентес уйрӑмлӑхсем» ӑслӑлӑхпа практика конференцийӗ ирттерӗ. Вӑл нарӑс уйӑхӗн 19-мӗшӗнче пулӗ. Конференцие Тӗнчери халӑхсен тӑван чӗлхе кунне халаллӗҫ.
Конференци программине ҫак ыйтусемпе докладсем кӗртме палӑртнӑ: «Хавшак сывлӑхлӑ ачасене чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентмелли майсемпе мелсем»; «Хавшак сывлӑхлӑ ачасен этнокультура компетецине йӗркелесси»; «Хавшак сывлӑхлӑ ачасене вӗрентмелли хальхи технологисем».
Конференцие хутшӑнма тӗпчевҫӗсене, аслӑ тата вӑтам шкул преподавателӗсене йыхравлаҫҫӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче ҫӗнӗ ҫул тӗлне 16 вӗренӳ кӗнеки хушма тиражпа пичетленнӗ. Пӗлтӗр Чӑваш Республикин Вӗренӳ институчӗ вӗрентӳ учрежденийӗсенче тӑван чӗлхе, литература тата культурипе историне вӗрентме вӗренӳ кӑларӑмӗсем ҫителӗклине тишкернӗ. Унта республикӑри 328 вӗренӳ учрежденийӗ хутшӑннӑ. Ҫак тишкерӳ кӗнекесем ҫитменнине кӑтартса пачӗ. Вӗренӳ кӗнекисен ҫӳлӗкӗ 800-тен пуҫласа 6600 экземпляр таран пуянланнӑ.
Тӑван (чӑваш) чӗлхипе тӗп пӗлӳ паракан вӗренӳ организацийӗсем валли А.А. Ермошкинӑпа Н.Н. Черновӑн 1-мӗш класс валли «Чӑваш азбуки», 5-мӗш классем валли Л.П. Сергеевӑн, Е.А. Андреевӑн, Г.Ф. Брусовӑн, ҫиччӗмӗшсем валли Ю.М. Виноградовӑпа Л.Г. Петровӑн «Чӑваш чӗлхи» вӗренӳ кӗнекисем кун ҫути курнӑ.
«Тӑван литература» кӑларӑм та тепӗр хут пичетленнӗ. 5-мӗш, 6-мӗш классем валли (авторӗ тата хатӗрлекенӗ ‒ Н.Г. Иванова), ҫиччӗмӗшсем валли (авторӗсем тата пухса хатӗрлекенӗсем ‒ Н.И. Степановӑпа П.Н. Метин) «пиҫсе тухнӑ».
Чӑваш кӗнеке издательствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, вырӑсла вӗрентекен чылай шкулта Г.В. Абрамовӑн «Чӑваш чӗлхи» вӗренӳ кӗнекипе усӑ кураҫҫӗ, ӑна автор ансат чӗлхепе ҫырнӑ, уроксене темӑсем тӑрӑх пайланӑ.
Кӑрлач уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Чӑваш Республикин вӗренӳ институчӗ Юрий Виноградов педагог, филологи наукисен кандидачӗ, доцент 75 ҫул тултарнине халалласа «Чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентнин ӑслӑлӑх никӗсӗ» ӑслӑлӑхпа практика конференцийӗ ирттернӗ.
ZOOM хушӑм урлӑ йӗркеленӗ ӑслӑлӑх канашлӑвне Чӑваш, Тутар, Пушкӑрт республикисенчен, Чӗмпӗр, Самар облаҫӗсенчен наука ӗҫченӗсем, аслӑ тата ятарлӑ вӑтам пӗлӳ паракан преподавательсем, чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенсем, вулавӑш ӗҫтешӗсем, тутар, пушкӑрт, ирҫе чӗлхи вӗрентекенсем, учительсен пӗлӗвне ӳстерекен институт преподавателӗсемпе методисчӗсем, студентсем хастар хутшӑннӑ.
Конференцие Чӑваш Республикин вӗренӱ институчӗн ректорӗ Юрий Исаев уҫнӑ, вӑл ӑслӑлӑхра тата вӗрентӳре Ю.М. Виноградовӑн тӳпи пӗлтерӗшлӗ пулнине пысӑк хак панӑ, Юрий Михайлович вӗрентекенсен вӗрентекенӗ пулнине палӑртнӑ.
Чӑваш Республикин вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерствин тӗп специалисчӗ Ирина Степанова, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн филологи енӗн ертсе пыракан ӑслӑлӑх ӗҫтешӗ Алевтина Долгова, Чӑваш наци конгресӗн вӗренӳ комитечӗн ертӳҫи Геронтий Никифоров ӑшшӑн саламланӑ.
Чӑваш Республикин Вӗренӳ институтӗнче «Тӑван (чӑваш) чӗлхепе литературӑна вӗретмелли методика» программӑпа професси енӗпе тепӗр пӗлӳ илекенсен стажировки иртнӗ.
Стажировкӑна этнокультура вӗренӗвӗ кафедрин доценчӗ Анна Егорова ертсе пынипе ZOOM хушӑм урлӑ йӗркеленӗ.
Мероприятие вӗренӳ пособийӗсен авторӗсем хастар хутшӑннӑ. Шупашкар районӗн Кӑшавӑш шкулӗн вӗрентекенӗ Евгений Майков тата Йӗпреҫ поселокӗн 2-мӗш шкулӗн вӗрентекенӗ Алена Ядрицова чӑваш сӑмахлӑхне шкулта вӗрентес вӑрттӑнлӑхсемпе паллаштарнӑ.
Вӗренӳ институтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫавӑн пекех Хӗрлӗ Чутай районӗн Мишеркасси шкулӗн вӗрентекенӗ Светлана Храмова, Шупашкар хулин хавшак сывлӑхлӑ ачасен 2-мӗш шкулӗнче вӑй хуракан Ирина Матьянова, Шупашкар хулин 33-мӗш шкулӗн вӗрентекенӗ Ирина Диарова, Патӑрьел районӗн Сӑкӑт тата Туҫи шкулӗсенче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекен Валентина Яковлевӑпа Надежда Кудряшова,
Елчӗк районӗн Аслӑ Елчӗк шкулӗн вӗрентекенӗ Любовь Адюкова, Элӗк районӗн Чӑваш Сурӑм шкулӗнче вӑй хуракан Алина Петрова хӑйсен ӗҫ опычӗпе паллаштарнӑ.
Республикӑри Вӗренӳ институчӗпе Шупашкарти Г.Н. Волков ячӗллӗ 62-мӗш вӑтам шкул Г.Н. Волков академика халалласа «Хавхалану» фестиваль-конкурс кӑҫал та ирттернӗ. Кӑҫал ҫак фестиваль-конкурсра 407 ӗҫ пӑхса тухма тивнӗ. Конкурса йӗркелекенсем шухӑшланӑ тӑрӑх, ҫакӑ конкурс ҫулран-ҫул вӑй илсе аталанса пынине ҫирӗплетет.
Аслӑ Елчӗкри Г.Н. Волков ячӗллӗ пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулти 5-мӗш класс ачисем (ертӳҫи — Л.Г. Адюкова) ҫак фестиваль-конкурсра «Г.Н.Волков хайлавӗсен сцена ҫине тухнӑ чи лайӑх курӑмӗ» номинацинче 2-мӗш вырӑна тухма пунӑ.
+15.3 °C